Przeprowadziłam ostatnio wywiad z fantastyczną rodziną pszczelarzy Teresą i Michałem Bartkowiakami z Konarzewa. Ale było sympatycznie, choć niczego nie konsumowaliśmy i nie wąchaliśmy, wszem i wobec unosił się słodki zapach miodu. Wszak rozmawialiśmy o pszczołach i miodzie. Ale było smacznie.
Wywiad ukazał się na www.pulsgminy.pl oraz w grudniowym wydaniu miesięcznika Puls Gminy.
Do poczytania.
***
Gmina miodem płynąca
Dziś smaczny temat. Nie wyobrażam sobie Świąt Bożego
Narodzenia bez miodu. No bo jak przygotować kutię, pierniki czy makowce bez
tego tradycyjnego dodatku. W związku z tym, że Święta za pasem, zapraszam do
poczytania o pszczołach i miodzie.
***
Czy wiecie, że w Gminnym Kole Pszczelarzy w Dopiewie
zarejestrowanych jest 20 pasiek pszczelich, w których stoi 1.081 uli. W
kolejnym roku może zostać zarejestrowanych kolejne 4 pasieki.
- W tym roku zbiory
były lepsze niż w roku ubiegłym, ale należy pamiętać że ubiegły rok był
wyjątkowy zły. – Mówi Ryszard Pawelec, gminny radny, Prezes Gminnego Koła
Pszczelarzy, członek Zarządu Wojewódzkiego Związku pszczelarzy. – W tym roku średni zbiór to 18 kg. Tak słabe
zbiory spowodowane są przez tegoroczną suszę. Pszczelarstwo jest w 100% zależne
od rolnictwa. Jeśli w rolnictwie jest źle od razu przekłada się to na zbiory
miodu.
Ostatnio głośno było o chorobach i wymieraniu pszczelich
rodzin. Pan Prezes dementuje te informacje - W naszej gminie nie było przypadków masowego wymierania pszczół. Nasi
pszczelarze dobrze dbają o higienę w ulach. A choroby zdarzają się zawsze, ale
nie dziesiątkują u nas pszczół.
Porozmawiajmy o
pszczołach i miodzie
Sezon na zbiór miodu już się zakończył, pszczelarze mogą
odpocząć. Korzystając z chwili wytchnienia postanowiłam odwiedzić jedną z
gminnych pasiek i spokojnie porozmawiać o jego zaletach.
O pszczołach i miodzie rozmawiałam z Teresą i Michałem
Bartkowiak, którzy razem prowadzą pasiekę „Miody Bartkowiaka” w Konarzewie i
okolicach.
Agnieszka Wilczyńska:
Skąd w Państwa życiu wzięły się pszczoły?
Teresa Bartkowiak:
W moim życiu były zawsze w postaci miodu, bo od zawsze byłam zapaloną
miodożerczynią. Zawsze lubiłam czytać książki, zawsze przy nich towarzyszył mi
jakiś przysmak, najczęściej chrupki z miodem. Od dziecka znałam każdy rodzaj
miodu, marzyła mi się pasieka, pszczoły i lawendowe pola. Ale dopiero, gdy
poznałam Michała pszczoły zagościły w moim życiu naprawdę.
Michał Bartkowiak:
Pszczoły były od zawsze. Pasieka jest pokoleniowa. Pierwszy pszczołami
zainteresował się mój dziadek Jan, który zakładał Koło Pszczelarzy w Dopiewie.
Potem pszczołami zainteresował się mój tata i jego brat i skupili się na
pozyskiwaniu mleczka pszczelego. Zawsze pomagałem przy pasiece. Potem nie
miałem kontaktu z pszczołami. Nie wiązałem z nimi swojej przyszłości. Zająłem
się fotografią. Pasja pszczelarska obudziła się we mnie w 2011 roku. Zaczęło
się od czterech uli na próbę. Potem dokupiłem kolejnych 20 i tak się zaczęło.
Nasza pasieka liczy teraz 80 rodzin pszczelich. Jest to pasieka średniej
wielkości. Większość z nich stacjonuje lub jest rozwożona w okolicach lasów
Wielkopolskiego Parku Narodowego. Tam korzystamy z pożytków akacjowego,
częściowo lipowego oraz wielokwiatowego. Wozimy ule także na pożytek rzepakowy,
ale to zależy gdzie jest wysiany. Te ule, które mamy u siebie w ogródku
korzystają z każdego kwiatu, który zakwitnie w okolicy: w ogrodach, na
działkach, w parku, na polach, łąkach i nieużytkach. Obecnie nasza pasieka jest
jedną z nielicznych w Polsce, która pozyskuje najcenniejszy z pszczelich darów:
mleczko pszczele, używane w leczeniu i suplementacji.
Co w pszczołach jest
wyjątkowego?
Wszystko. To są organizmy bardzo inne od nas. Są świetnie
zorganizowane i wyspecjalizowane. Mają świetnie wypracowane strategie.
Właściwie to my powinniśmy się od nich uczyć, na przykład organizacji pracy.
Każda pszczoła wraz z wiekiem jest przydzielana do innej pracy. Pszczoła w
sezonie pracy żyje koło miesiąca, w sezonie zimowym ponad pół roku.
Czy pszczoły
zasypiają na zimę?
Nie. Pszczoły znajdują się cały czas w ruchu, w tak zwanym
kłębie. W ulu tworzą kształt kuli skupionej wokół ramek. Nad sobą mają zapas
pokarmu. Im temperatura na zewnątrz jest wyższa tym kłąb ma większą średnicę.
Im zimniej tym bardziej zbliżają się do siebie, żeby utrzymać ciepło.
Rodzina pszczela w sezonie może liczyć nawet 70 tys.
pszczół. Po sezonie to jest około 15 - 20 tys. O tej porze roku pszczoły już
się nie rozmnażają. Królowa przestała składać jajeczka. Najbardziej intensywny
rozwój trwa od maja do lipca. Teraz pszczoły skupiają się już tylko na tym,
żeby przeżyć zimę.
Niemniej, jeśli nagle by zrobiło się ciepło, np. powyżej 15
st. C, pszczoły wylecą z ula.
Czym różnią się od
siebie pszczoły?
Pszczoły różnią się rasami. Każda rasa i linia pszczół ma
inne cechy, właściwości i zachowanie. Jedne są łagodne i można przy nich
pracować bez rękawic i kapelusza. Inne należy odymić. Zdarzają się nam rodziny
łagodne jak baranki. Oczywiście najbardziej lubimy pszczoły, które przynoszą
dużo miodu, pyłku i mleczka pszczelego.
Po co się odymia pszczoły?
Dym powoduje osłabienie
instynktu obrony u pszczół. Odymione pszczoły chętnej zostają w ulu i nie
atakują.
Czy pszczoły umierają
po użądleniu?
Tak. Żądło pszczoły jest w kształcie harpunu i jest powiązane z jej trzewiami. Gdy chce
wyciągnąć je po użądleniu niestety zostawia tam pół siebie wraz ze
zbiorniczkiem jadowym. Należy żądło jak najszybciej usunąć, bo jad ze
zbiorniczka cały czas się sączy.
Co roku mówi się o
wymieraniu całych rodzin pszczelich. Czy Państwa pszczoły dotknęły choroby, o
których ostatnio głośno?
Nas to nie dotknęło. Uważam, że sprawa częściowo leży po
stronie pszczelarzy. Główną przyczyną wymierania rodzin pszczelich w Polsce
jest pasożyt, roztocze Varroa, wywołujące pasożytniczą chorobę, warrozę. Często
niedopilnowanie czy nieodpowiednie leczenie pszczół odbija się na tym, że
rodziny wiosną są bardzo słabe, nie dochodzą do siebie lub nawet padają. Ważna
jest również różnorodność i ilość pokarmu dostępnego dla pszczół w sezonie, oraz
zgromadzenie wystarczających zapasów na zimę. Jeśli zapasów jest za mało, to
takie rodziny słabną.
Jak często odbywa się
miodobranie?
Miodobranie jest 3- 4 razy do roku, po każdym większym
pożytku. Z jednej ramki można nawet
uzyskać 2 kg miodu.
Najbardziej opłacalne dla pszczół i pszczelarza jest latanie
pszczół na odległość 1,5 kilometra. Potrafią latać na odległość 3 – 4 km.
Dziennie pszczoła może wylecieć z ula nawet kilkadziesiąt razy. Pyłek z ula
wybieramy codziennie, mleczko pszczele co 3 dni.
Czy miód jest dla
każdego?
Nie, miód nie jest dla każdego. I nie mam tu na myśli
zasobności portfela. Mam na myśli dolegliwości lub możliwości organizmu. Jeśli
ktoś jest uczulony na białka pszczele lub pyłki, miód nie jest dla niego.
Cukrzycy powinni uważać. Dzieci mogą jeść miód bez przeszkód od 2 roku życia,
pod warunkiem, że nie są uczulone.
Jakie zalety ma miód?
Miód jest produktem prozdrowotnym. Główną zaletą miodu jest
to, że jest łatwo przyswajalny. Zawiera bioskładniki, cukry, które są w całości
przyswajalne przez nasz organizm. Zawiera także trochę witamin, olejków
eterycznych, ale także substancje antybakteryjne (w szczególności miód
spadziowy) oraz enzymy, które w działaniu z woda mają działanie antybiotyczne.
W stosowaniu prozdrowotnym miodu nie chodzi o to, aby zrobić
sobie kanapkę z miodem i się po prostu go najeść. Należy miód zażywać
regularnie. Najlepiej jest rozpuszczać miód w wodzie wieczorem a rano wypijać.
Chodzi o systematyczność, aby efekt obcowania ze zdrowotnymi substancjami zawartymi
w miodzie trwał dłużej.
Co lubi miód, a czego
nie lubi?
Miód lubi prawidłowe przechowywanie. Najlepiej w ciemnym
pomieszczeniu lub zamykanej szafce, w temperaturze do 10 st. C, jeśli nie
możemy tego zapewnić to maksymalnie do 18 st. C. Wilgotność powietrza nie
większa niż 50%. Szczelnie zamknięte pojemniki.
Jakie są gatunki
miodu? Jaka różnica jest między nimi różnica?
Różnica między poszczególnymi gatunkami miodu jest
zasadnicza. Przede wszystkim różnią się kolorem. Miody wiosenne są jasne,
słomkowe lub białe. Miody z lata są ciemniejsze. Kluczowa jest roślina, ż
której pszczoły zbierają nektar. Wszyscy
pytają „skąd wiecie, że dany miód pochodzi z danej rośliny”? Obserwujemy z
jakich roślin pszczoły zbierają nektar. Podwozimy pszczoły na pożytki, by zbierały
miody odmianowe. Zazwtczaj gdy kwitnie akacja czy lipa nie kwitną inne rośliny,
dające pożytek towarowy. Ponad to miody różnią się właściwościami zdrowotnymi,
czyli wpływem na organizm i to jest przebadane klinicznie.
Miody odzwierciedlają bogactwo kwitnących roślin w danym
momencie sezonu. Miód rzepakowy jest zbierany wiosną, natomiast akacjowy,
lipowy i wielokwiatowy to miody zbierane latem. Późne miody to nawłociowy (z
kwiatów nawłoci), spadziowy (ze słodkich wydzielin mszyc, które żerują na drzewach),
gryczany, wrzosowy i wielokwiatowe (ze wszystkich kwiatów i roślin, które
nektarują).
Trzy lata temu udało
nam się na terenie gminy Dopiewo uzyskać miód czysto bławatkowy. Było to po
ostrej zimie, która wymroziła duże połacie rzepaku. Rolnik prawdopodobnie nie
popryskał pola na chwasty i na około 70 ha rosły tylko chabry i maki. Z maku
pszczoły zbierają tylko pyłek, a nektar tylko z chabra bławatka.
Co my nie – hodowcy
możemy zrobić dla pszczół? Jaki jest ogród przyjazny pszczołom?
Po pierwsze możemy siać różnorodne i nektarodajne kwiaty,
które są pszczołom przyjazne, na przykład nagietki o pojedynczych kwiatach czy
róża wielokwiatowa (kwiatostany z odsłoniętymi pylnikami). Proszę nie wyrywać
chabrów. Pszczoły korzystają z wielu kwiatów, ale najbardziej pomagamy im
sadząc rośliny kwitnące wczesną wiosną (krokusy, wierzby) lub późną jesienią
(astry, szafrany, nawłoć, zimowity).
Można zrobić poidło dla pszczół. To przyda się zwłaszcza w
upalne lata. Do miseczki o średnicy minimum 30 cm ze świeżą wodą należy wrzucić
jakiś pływaczek, np. kilka słomek, gałązki, aby pszczoły się nie potopiły.
Można na brzegu położyć mokrą tkaninę, aby łatwiej było im pić.
Co dają pszczoły oprócz miodu?
Pszczoły dają całą naturalną
aptekę, która jest pomocna przy bardzo wielu dolegliwościach. Od pszczół
pozyskujemy propolis (kit pszczeli), czyli substancję, którą używają do
odkażania ula. Na człowieka działa przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Mamy od
nich jeszcze pyłek pszczeli o działaniu odżywczym i wzmacniającym działaniu na
organizm. Warto koniecznie wspomnieć o mleczku pszczelim, substancji którą
pszczoły karmią tylko królową matkę i młode larwy. Ma ono silne działanie
odżywcze, regenerujące, wzmacniające, odmładzające i regulujące procesy
metaboliczne. Jest stosowane przy wielu dolegliwościach. Oprócz propolisu,
pyłku i mleczka, pszczoły dają nam odżywczą i wszechstronnie działającą pierzgę
(kiszone połączenie miodu z pyłkiem) oraz wosk pszczeli używany między innymi
jako składnik maści.
Co to znaczy, że miód
jest skrystalizowany albo scukrzony?
Twardnienie miodu dobrego miodu jest naturalnym procesem i
jest to krystalizacja. Nie dodajemy do miodu cukru, więc nie można mówić o
żadnym scukrzeniu. Jest prawdą, że miód zawiera cukry, ale to naturalne cukry
zawarte w miodzie, które krystalizują.
Jeśli miód w grudniu nadal jest płynny to znaczy, że został
podgrzany i mógł stracić część swoich właściwości. Najbezpieczniej kupować miód
skrystalizowany i nie upłynniany powtórnie. Miodu nie należy podgrzewać do
temperatury wyższej niż 40 stopni Celsjusza.
Czym różni się miód
kupowany w sklepie od tego z pasieki?
W sieciach handlowych dostępne są zarówno miody sztuczne,
pozbawione właściwości prozdrowotnych, miody „wiecznie płynne” jak i miody
skrystalizowane. Nie każdy miód kupowany w sklepie jest naturalny i
pełnowartościowy.
Najlepiej mieć swojego, zaprzyjaźnionego, zaufanego
pszczelarza. Można go zawsze odwiedzić w pasiece, porozmawiać z nim, samemu
zobaczyć jak miód jest pozyskiwany i zobaczyć jaka jest droga miodu od rośliny
do słoika.
Jak kupować miód?
Najlepiej jest kupować miód z lokalnych pasiek. Warto
zwrócić uwagę aby konsystencja miodu była jednolita, a w sezonie
jesienno-zimowym najbezpieczniej jest kupować miody skrystalizowane. Po zakupie
pamiętajmy o właściwym przechowywaniu miodu.
Dziękuję.
Komentarze
Prześlij komentarz